ریز جانداران جایگزین کودهای شیمیایی فسفره می شوند

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ابریشم پرس ، ریز جانداران حل کننده فسفات گزینه مناسبی برای جایگزینی انواع کودهای شیمیایی فسفره در آینده ای نزدیک هستند.

توسعه پایدار بخش کشاورزی هدف اصلی همه کشورهای جهان از جمله ایران برای برخورداری از امنیت و ایمنی غذایی است که بدون توجه به دستاوردهای نوین علمی در این حوزه و اتخاذ شیوه های مدرن مدیریت تلفیقی حاصل نخواهد شد.

فسفر از عناصر ضروری و پرمصرف و محدود کننده ترین عنصر پس از نیتروژن برای دستیابی به عملکرد بالا و رشد و نمو مطلوب محصولات کشاورزی است. این عنصر چندین نقش کلیدی در گیاه ایفا می کند که شامل شرکت در واکنش های انتقال انرژی، فتوسنتز، تبدیل قند به نشاسته و انتقال خصوصیات ژنتیکی در گیاه می باشد.

ریز جانداران حل کننده فسفات شامل تعداد زیادی از ریز جانداران خاکزی اوتوتروف و هتروتروف که توانایی حل کردن فسفات های معدنی و تبدیل اشکال غیر متحرک فسفر به اشکال قابل جذب و محلول را دارند می شود. این موجودات تقریباً در تمامی خاک ها حضور دارند، اگر چه تعداد آن ها بسته به شرایط خاکی و اقلیمی متغیر می باشد. در سال ۱۹۰۳ برای نخستین بار توانایی انحلال تری کلسیم فسفات به وسیله باکتری های خاکزی در بسترهای مایع و جامد به اثبات رسید.

قارچ ها و باکتری های حل کننده فسفات به عنوان موثرترین جانداران و عمده ترین گروه های ریز جانداران خاکزی در جهت انحلال فسفر محسوب می شوند. با این حال میزان انحلال بسته به منبع فسفر معدنی و ریز جانداران درگیر متغیر می باشد. طیف گسترده ای از باکتری های خاکزی، اکتینومیست ها، سیانوباکتری ها و قارچ های متعلق به جنس های سودوموناس، انتروباکتر، باسیلوس، ریزوبیوم، اگروباکتریوم، میکروکوکوس، آئروباکتر، اروینیا، استرپتومایسس، نوکاردیا، آسپرژیلوس، پنیسیلیوم، تریکودرما، آنابنا، نوستوک، کالوتریکس و سیتونما وجود دارند که قادر به انحلال اشکال متنوع فسفر رسوبی غیر محلول می باشند.

استفاده از کودهای شیمیایی فسفره به دلیل قیمت بالا، اثرات سوء زیست محیطی، تثبیت سریع و از دسترس گیاه خارج شدن بخش زیادی از این کودها که به خاک داده می شوند روند نزولی یافته است. تولید کودهای فسفاته نیازمند وجود سنگ فسفات با درجه خلوص بالا و گوگرد می باشد. در کارخانه های ساخت کودهای شیمیایی، سنگ فسفات را پس از واکنش با اسید سولفوریک یا اسید فسفریک به کود فسفات محلول تبدیل می کنند.

این فرآیند بسیار پرهزینه بوده و با مصرف فراوان انرژی همراه است. ریز جانداران حل کننده فسفات می توانند همراه با سنگ فسفات در خاک مصرف شوند تا فسفر موجود در سنگ فسفات را به حالت محلول در خاک در آورده و قابلیت دسترسی، جذب و به کارگیری آن توسط گیاهان را بهبود بخشند.

بنابراین، ریز جانداران حل کننده فسفات موجب رهاسازی متعادل مواد غذایی در خاک در مقادیر طبیعی و در نتیجه آن شکل گیری اثرات مفید بر رشد و نمو گیاهان می شوند.

نخستین شواهد مبتنی بر تاثیر مثبت کاربرد ریز جانداران حل کننده فسفات در افزایش جذب فسفر و ارتقای عملکرد محصولات زراعی توسط گریتسن با تحقیقات روی گیاه یولاف در سال ۱۹۴۸ ارایه شد.

وی با تلقیح کردن گیاهچه های یولاف توسط ریز جانداران حل کننده فسفات، ارتقای جذب فسفر، رشد و عملکرد گیاهان تحت تیمار را در مقایسه با گیاهان شاهد گزارش کرد. به طور کلی قارچ های حل کننده فسفات در مقایسه با باکتری ها توانایی بیشتری در انحلال فسفر در محیط های جامد و مایع دارند. قارچ ها قادر هستند که آسان تر از باکتری ها به اعماق خاک نفوذ کنند و در نتیجه می توانند بسیار پر اهمیت تر از باکتری ها در فرآیند انحلال فسفر به ایفای نقش خود بپردازند.